Eerste hulp bij hoefbevangenheid

Het weideseizoen is al even aan de gang en het aantal hoefbevangen paarden stijgt. Soms hebben de klachten en symptomen zich langzaam opgebouwd, soms is de hoefbevangenheid er acuut. 

Bij hoefbevangenheid is er een ontstekingsproces gaande tussen de hoefwand en het hoefbeen, waardoor de verbinding verzwakt en het hoefbeen in de hoef kan gaan verzakken of kantelen. Vaak starten de symptomen van hoefbevangenheid met gevoeligheid op steentjes, gevoeligheid na bekapping, slecht kunnen draaien, soms lichte kreupelheid, verbrede witte lijn, afwisselen op de voeten, 'op eieren lopen', ontlasten van de voorbenen. Er is een toename van enzymen die de lamellen van de hoef afbreken. Het hoefbeen en de hoefwand komen los. Hierdoor heeft het paard bij een acute hoefbevangenheid veel pijn en kan het kreupel lopen, ‘op eieren staan’ of zelfs helemaal niet meer willen lopen of staan. In meer chronische gevallen kan de ziekte worden herkend aan de kenmerkende ringen op de hoefwand.

De precieze oorzaak van hoefbevangenheid is onduidelijk, wel is zeker dat er verschillende factoren een rol spelen. Over het algemeen is te zeggen dat hoefbevangenheid ontstaat door een andere, onderliggende aandoening. Meestal is de basis van hoefbevangenheid een verstoorde darmflora. Hierdoor kan bepaalde voeding hoefbevangenheid triggeren: endofyten die vrij komen bij gestrest gras, mycotoxines (schimmel) uit het hooi, Sint Jakobskruiskruid, ontwormingen, insuline problemen, suikers, toxische stoffen uit klaver, sommige medicatie of sommige kruiden zoals zoethout. Het kan ook een kenmerk zijn van een stofwisselingsprobleem, zoals EMS, insulineresistentie, of KPU. En er kan teveel cortisone of cortisol in het bloed aanwezig zijn. Ook een verstoring in de hormoonbalans kan een oorzaak zijn. Denk hierbij aan paarden met PPID (cushing). 

Wat moet je doen als je paard of pony hoefbevangen is?

• meteen de dierenarts bellen. Deze kan pijnstilling geven en bij ernstige gevallen foto’s maken om te kijken hoever het hoefbeen gekanteld is. Je bekapper of smid kan vervolgens helpen om pijn in de voet te verlichten. 
• Haal je paard meteen van het gras af en zet hem op het zand of een andere zachte bodem, zodat je paard ook kan liggen als hij pijn heeft.
• Koel de voeten, spoel de voeten af of verpakt ze in nat en koud verband. Maak dit elk uur opnieuw nat. Ook het zand nat maken waar het paard op staat kan helpen ter verkoeling.
• Ga niet met je paard lopen, dit doet teveel pijn.
• Pas de voeding aan. Geef in de acute fase alleen hooi met weinig suiker, week je hooi eventueel om de suiker te verlagen. Geef dit in kleine porties, afgewogen, verdeeld over de dag en nacht. Een balancer kan nu voor overbelasting van het systeem zorgen, dus stop daar even mee tot de symptomen verdwenen zijn. Voeg deze pas na een aantal weken weer toe.

Uiteraard is het nog veel belangrijker om hoefbevangenheid te voorkomen. Beperk weidegang bij paarden die er gevoelig voor zijn door minder tijd op de wei, een graasmasker, strookbegrazing en/of lang uitgebloeid gras te geven. Zorg voor voldoende beweging, zodat het paard niet te dik wordt. Laat een te dik paard op een verantwoorde manier afvallen. Pak de medische problemen aan als deze onderliggend zijn, met medicijnen of aanpassing van voeding en huisvesting. Zorg dat je paard met een korte interval bekapt wordt, zodat de vorm van de hoef goed blijft.